ေထရဝါဒ သာသနာ

ယေန႔ ကမၻာတြင္ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ အဓိက ဂုိဏ္း ႏွစ္ ဂိုဏ္း ရွိသည္။ ၎တို႔မွာ ေထရ၀ါဒ ႏွင့္ မဟာယန ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ေရွးလြန္ေလၿပီးေသာ အခ်ိန္၌ အျခားေသာ ဂိုဏ္းမ်ားလဲ အမ်ားအျပား ရွိခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္းသည္သာလွ်င္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ျပင္ပရွိ အဆက္အႏြယ္မ်ားထိေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ျခင္းျဖင့္ ယေန႔ေခတ္ကာလထိေအာင္ ရွင္သန္လာေပသည္။

ေထရ၀ါဒသည္ ပင္မအားျဖင့္ အိႏိၵယ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ အေရွ႕ပိုင္း၊ သီရီလကၤာ၊ ျမန္မာ၊ ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ လာအိုတို႔တြင္ ရွင္သန္ခဲ့၏။
မဟာယနသည္ အဓိကအားျဖင့္ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္း၊ တရုတ္၊ တိဘက္၊ ဂ်ပန္၊ မြန္ဂိုလိယ၊ ကိုရီးယား ႏွင့္ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ျခင္းျဖင့္ ရွင္သန္ခဲ့သည္။
ထိုအေၾကာင္းေၾကာင့္ပင္ မဟာယနကို ရံဖန္ရံခါ ေျမာက္ပိုင္းဂိုဏ္း ဟု ညႊန္းဆိုၾကၿပီး ေထရ၀ါဒကို ေတာင္ပိုင္း ဂိုဏ္း ဟု ညႊန္းဆိုတတ္ၾကပါသည္။

ထုိဂိုဏ္းႏွစ္ခုတြင္ သိသာထင္ရွားေသာ ကြဲလြဲခ်က္မ်ား ရွိေသာ္လည္း.. သစၥာေလးပါး၊ မဂၢင္ရွစ္ပါး၊ ကမၼ၀ါဒ၊ ပဋိစၥသမုပါဒ အစရွိေသာ အေျခခံ တရားမ်ားမွာမူ ဂိုဏ္းႏွစ္ခုစလံုးတြင္ ထပ္တူ တူညီၾကသည့္ အခ်က္ကိုမူ အေလးထားမွတ္ယူ သင့္သည္မွာ အေရးပါေပသည္။ ဂိုဏ္းႏွစ္ခု၏ အဓိက မတူညီမႈမွာ မတူညီေသာ ဦးစားေပးမႈမ်ားႏွင့္ သမိုင္းဆိုင္ရာ ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ အဆံုးအမကို လိုက္နာျခင္းျဖင့္ လြတ္ေျမာက္ ၿငိမ္းေအးျခငး နိဗၺာန တရားျမတ္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳေရး .. ေနာက္ဆံုး အႏၱိမပန္းတိုင္ကား အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ ေထရ၀ါဒ ဟုေသာ အသံုးအႏွဳံးသည္ သက္ႀကီး၀ါႀကီးပုဂိၢဳလ္မ်ား (ေထရ) ေလွ်ာက္ေသာလမ္း ဟု သဒၵါအလိုအရ အဓိပၸာယ္ ရေပသည္။

ေထရ၀ါဒ ဂိုဏ္းသည္ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ားကို မူလအတိုင္း မွတ္တမ္းတင္ ထိန္းသိမ္းထားေသာ ပါဠိ တိပိဋက (ပိဋကတ္ သံုးပံု)အတိုင္း အစဥ္တစိုက္ လက္ခံပါသည္။ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း၏ အေလးထားမႈမွာ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ားကို စစ္မွန္ေသာ မူလ အေျခအေနအတိုင္း ထိန္းသိမ္းျခင္း ႏွင့္ အနာဂါတ္ မ်ဳိးဆက္အဆက္က္ လက္ဆင့္ကမ္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ား ဆိုရာတြင္ လူပုဂၢဳိလ္မ်ားအား လြတ္ေျမာက္ရာကို မည္သို႔ ရွာေဖြရမည္ကို ညႊန္ျပႏိုင္စြမ္း အျပည့္အ၀ ရွိေသာ လြတ္ေျမာက္ေရး အဆံုးအမ လမ္းညႊန္မႈမ်ား ဟု ယူဆရေပမည္။ ထိုအေၾကာင္းေၾကာင့္ ပင္ အဆံုးအမမ်ား၏ စြမ္းရည္ျပည့္၀ ထိေရာက္မႈကို ေခတ္အဆက္ဆက္ အျမင့္ဆံုး ရွိျမဲ ရွိေနေစရန္ အလို႔ငွာ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ားကို မူလအတိုင္း ႀကဳိးႀကဳိးပမ္းပမ္း ထိန္းသိမ္းထားၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ အဆံုးအမမ်ားကို မူလပံုစံမွ ျပင္ဆင္လိုက္လွ်င္ သို႔မဟုတ္ တစ္နည္းနည္း ေျပာင္းလဲလိုက္လွ်င္ ထိေရာက္မႈသည္ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် ေလ်ာ့ပါးသြားဖြယ္ ရွိေပသည္။

ေထရ၀ါဒ ထံုးထမ္းအရ ပါဠိတိပိဋက၌ မပါရွိပဲ သတ္သတ္ ထိန္းသိမ္းထားေသာ သို႔မဟုတ္ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ား ရွိသည္ (ဆိုလိုသည္မွာ တိပိဋိကတြင္ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ျခင္း မရွိပဲ တစ္စံုတရာေသာ ပုဂၢဳိလ္ကို ေဟာၾကားခဲ့ေသာ နက္နဲသည့္ တရားေတာ္ ) ဟူေသာ ခံယူခ်က္ကိုလည္း ပစ္ပယ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပင္လွ်င္ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ခန္႔ ၾကာမွ စတင္ ေပၚထြန္းလာေသာ္ မဟာယန သုတၱန္မ်ားကို ေထရ၀ါဒက စစ္မွန္သည္ဟု လက္မခံၾကပါ။ ဗုဒၶအဆံုးအမမ်ားကို အဓိက ထိန္းသိမ္းေနသူမ်ားမွာ သံဃာ ဟု ျခံဳငံုေခၚေ၀ၚေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေထရ၀ါဒ သံဃာတို႔သည္ ဗုဒၶက သတ္မွတ္ေတာ္မူခဲ့ေသာ၊ ၀ိနယပိဋကတြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ ရဟန္းဆိုင္ရာ က်င့္၀တ္တို႔ကို အစဥ္တစိုက္ လိုက္နာ က်င့္သံုးၾကသည္။ ထို ရဟန္းဆိုင္ရာ က်င့္၀တ္မ်ားသည္ ဗုဒၶ၏အဆံုးအမမ်ားကို ေကာင္းစြာတည္တံ့ေစေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္ ျဖစ္သည္ဟု ေထရ၀ါဒ သံဃာမ်ားက လက္ခံၾကသည္။

ပုဂံျပည္မတိုင္ခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွင့္ ေထရဝါဒ သာသနာ

ေရွးႏွစ္ေပါင္းငါးေထာင္ေလာက္က အင္ဒိုအာရိယန္လူမ်ိဳးမ်ား ဂဂၤါ ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အိႏၵဴ ျမစ္၀ွမ္းမ်ား သို ့မ၀င္ေရာက္မျပန္ ့ႏွံ့မွီ ႏွင့္ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္၀င္မ်ား အာရွတိုက္ အေရွ ့ပိုင္း ၊ အေရွ ့ေတာင္ပိုင္း မ်ားသို ့မ၀င္ေရာက္မျပန္ ့ႏွံ ့ေသးမွီကပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာက္လက္နက္မ်ား အသံုးျပဳခဲ့သည့္ ေရွးေဟာင္းလူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့ၾက‌ေသာ အေထာက္အထားမ်ားေတြ ့ရွိခဲ့ရသည္။

အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဒသမ်ားႏွင့္ပဲခူးခရိုင္ ၊ ျမင္းၿခံ ၊ ပခုတၠဴ ၊ သရက္ ၊ မေကြးခရိုင္ႏွင့္ရခိုင္ တနသၤာရီ ကမ္းရိုးေဒသမ်ားတြင္ အႏွံ ့အျပား ရွာေဖြတူးေဖၚရရွိခဲ့သည္၊

ေက်ာက္ေခတ္လူမ်ိဳးမ်ား ေနာက္ပိုင္း ၊ အာရွတိုက္အေရွ ့ေတာင္ပိုင္း သို ့၀င္ေရာက္လာၾကသည့္ အင္ဒိုနီးရွင္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ကမ္းရိုးတန္းတြင္ ႏွစ္အတန္ၾကာေနထိုင္ သြားၾကသည္ဟု ယူဆ ရသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္းတ၀ိုက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္က ေနထိုင္သြားခဲ့ၾကသည့္ အင္ဒို နီးရွင္းမ်ားအား ေရွးေခတ္ ပထ၀ီီပညာရွင္ႀကီး တိုေလမီက လူသားစား အရိုင္းအစိုင္းမ်ား ဟုုေဖၚျပခဲ့သည္။ ၿမိတ္ကၽြန္းစုတ၀ိုက္ရွိ ဆလံုလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အင္ဒိုနီးရွင္း အၾကြင္းအက်န္မ်ားဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ယူဆၾကသည္။

သည္ေနာက္ပိုင္း အင္ဒိုအာရိယန္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ အိႏၵိယျပည္သို႔ ၄င္း၊ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္၀င္မ်ားသည္ အာရွတိုက္အေရွ ့ပိုင္း ၊ ေတာင္ပိုင္းမ်ားသို ့၀င္ေရာက္လာၾကသည္။

ယင္းလူမ်ိဳးႀကီးႏွစ္မ်ိဳးသည္ အာရွတိုက္သို ့၀င္ေရာက္လာၾကၿပီးုေတြ ့ ဆံုခဲ့ၾကသည္ ကို အာရွတိုက္ဆိုင္ရာ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ငါးရာႏွင့္ သံုးေထာင္ခန္ ့အၾကားဟု ခန္ ့မွန္းၾကသည္။

ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္မ်ားအား အိႏၵိယျပည္တြင္ အင္ဒိုအာရိယန္မ်ားက ဖိသျဖင့္အေရွ ့တိဗက္ႏွင့္အေနာက္ တိဗက္ဟူ၍ အုပ္စုႏွစ္စုကြဲသြားသည္။ အေရွ တိဗက္အုပ္စုက တရုတ္ျပည္ယူနန္နယ္ဘက္သို ့၀င္ေရာက္သြားျပီး အေနာက္တိဗက္အုပ္စုက အိႏၵိယျပည္တြင္းသို ့၀င္ေရာက္သြားသည္။ အေနာက္တိဗက္အုပ္စုကို အင္ဒိုအာရိယန္မ်ားက ဖိသျဖင့္ မဏိပူရ ၊ အာသံနယ္မ်ားမွတဆင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းသို ့၀င္ေရာက္လာၾကသည္။

တရုတ္ျပည္ယူနန္နယ္ဘက္သို ့၀င္ေရာက္သြားၾကသည့္အေရွ ့တိဗက္အုပ္စုသည္ “တရုတ္ကဖိ ရွမ္းကအိ” သျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းသို႔ အစုစု ကြဲၿပီး၀င္ေရာက္လာၾကျပန္သည္။

သို ့ရာတြင္ ေမာင္းဂြတ္အႏြယ္၀င္ မြန္ခမာလူမ်ိဳးစုမ်ားသည္အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကၽြန္းဆြယ္ေဒသမ်ား သို ့သမိုင္း၏ ခပ္ေစာေစာ အခ်ိန္ပိုင္းေလာက္ကပင္ ၀င္ေရာက္ေန ၾကၿပီျဖစ္သည္။

လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း၂၀၀၀ႏွင့္ ၂၅၀၀ ၾကားတြင္ တရုတ္ျပည္ခ်င္မင္းဆက္ဘုရင္မ်ားသည္ ယခင္က လူမ်ိဳးစု အလိုက္ အကြဲကြဲအျပားျပား ေပၚေပါက္လ်က္ရွိသည့္ ျပည္နယ္မ်ားအား တရုတ္ျပည္ႀကီးတျပည္ ျဖစ္လာရန္ စည္းလံုးႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ထို ့အတူ အိႏၵိယျပည္ ( ေတာင္ပိုင္းမွလြဲ၍ ) စႏၵဂုတ္မင္းဆက္ဘုရင္မ်ားသည္ လူမ်ိဳးစုအလိုက္ အကြဲကြဲ အျပားျပား ျဖစ္ေနေပၚေနၾကသည့္ ၊ မာဂဓ ၊ ၀ိေဒဟ ၊ ေကာသလ ၊ ပဥၥလာစသည့္ ျပည္နယ္မ်ားကို သိမ္း သြင္းၿပီး အိႏၵိယျပည္ႀကီးကို စည္းလံုးႏိုင္ခဲ့သည္၊ ထုိသမိုင္းမ်ားသည္ အေထာက္အထားခိုင္လံုသည့္ အိႏၵိယႏွင့္တရုတ္ျပည္ တို ့၏သမိုင္း၀င္အျဖစ္ အပ်က္ မ်ားျဖစ္သည္။