မဟာယာနဘာသာကို လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား စိတ္၀င္တစားရွိေသာ္လည္း အေႀကာင္းေႀကာင္း
ေႀကာင္႔မေလ႔လာၿဖစ္ပဲ အလွမ္းေ၀းေနႀကတာကို သတိထားမိပါတယ္၊ အထူးသၿဖင္႔ ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္ပါဘူးေလ ဆိုၿပီး ဖာသိဖာသာေနတာလဲ ပါမွာပါ၊ သုိ႔ေသာ္လည္း တိုင္းတပါးကို ေရာက္လာ
တဲ႔အခါမွာေတာ႔ ကုိယ္႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘာသာမ်ိဳးစုံ၊ လူမ်ိဳးေပါင္းစုံ၊ ေနာက္ဆုံး ဘာသာမဲ႔ ၀ါဒသမားကအစ ေတြ႔ၿမင္ေနႀကရတာေႀကာင္႔ မသိမၿဖစ္အေနနဲ႔ လိုအပ္လာတယ္၊ စာေရးသူတို႔ ဘုရားသားေတာ္ ရဟန္းေတြမွာေတာင္ ၿမန္မာၿပည္မွာတုံးက မလိုအပ္ဖူးလို႔ ထင္ခဲ႔မိတယ္၊
. အခုေတာ႔ ကိုယ္႔၀န္းက်င္မွာ မဟာယာနဘုန္းႀကီးေတြ၊ သီလရွင္ေတြ ၊ တရုတ္ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြကို ေတြ႔လာ၇တဲ႔ အခါမွာေတာ႔ သူတို႔ဘာသာအေႀကာင္းကို မသိလို႔ မရေတာ႔ဘူူး၊ သူ႔တို႔ဘာသာကုိ အစအဆုံး ဘုရား တရားက အစ လုိက္ေမးေနရတယ္ ဆုိရင္ ကိုယ္႔ၿမန္မာလူမ်ိဳး သိကၡာေတာ္ေတာ္က်ေနၿပီ၊ သီတဂူဆရာေတာ္ႀကီး ေၿပာတဲ႔ စကားတခြန္းကို မွတ္သားမိဘူးတယ္၊ ဘယ္ဘာသာကို မဆို ေလ႔လာထားပါ၊ သူတို႔နဲ႔ စကားေၿပာလို႔ အနိုင္လိုခ်င္၇င္ သူ႔တို႔ ဘာသာရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကို သိေနေတာ႔ ေၿပာဆိုရတာ ( ေနာက္ဆုံး ၿငင္းခုံရင္ေတာင္ ကိုယ္က အနိုင္ရမယ္ ) သိပ္လြယ္တယ္ တဲ႔။ အထူးသၿဖင္႔ စာေရးသူတို႔ ၿမန္မာနိုင္ငံမွာ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ဆိုတာ တရုတ္ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြမွာသာ ရွိတာမို႔ ရဟန္းသံဃာေတြေရာ ဒကာ ဒကာမေတြပါ အလွမ္းေ၀းေနခဲ႔ႀကတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ လက္လွမ္းမီွသေလာက္ကို တင္ၿပလို္က္ပါတယ္၊
ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ - မည္ပုံ
ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူေသာ မဟာသကၠရာဇ္ ( ၁၄၈ )ခုနွစ္ ကဆုန္လၿပည္႔ေန႔မွေနာက္ ၃ လလြန္ေၿမာက္ၿပီးေသာအခါ အရွင္မဟာကႆပဦးေဆာင္ေသာ ရဟႏၱာမေထရ္ ၅၀၀ ၿဖင္႔ ရာဇၿဂိဳလ္ၿမိဳ႕တြင္ဘုရားရွင္၏ တရားေတာ္တို႔ကို တလုံးတပါဒမွ် ၿပင္ဆင္ ၿဖည္႔စြက္ၿခင္း၊ ထုတ္ႏွဳတ္ပယ္ရွားၿခင္း အလ်င္းမရွိခဲ႔ပဲ ေဟာေတာ္မူခဲ႔သည္႔အတုိင္း တေသြမတိမ္း ပထမသဂၤါယနာ တင္ေတာ္မူခဲ႔ႀကသည္။
အခ်ဳပ္အားၿဖင္႔ ဘုရားေဟာေတာ္မူခဲ႔ၿပီးေသာ တရားေတာ္တို႔ကို ယေန႔အခ်ိန္အထိ တလုံးတပါဒမွ် ၿပင္ဆင္ၿဖည္႔စြက္ၿခင္းမရွိပဲ တပည္႔သား သာ၀က အစဥ္အဆက္ လက္ဆင္႔ကမ္း သယ္ေဆာင္လာေသာ ၀ါဒကုိ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ( တပည္႔သား သာ၀က မေထရ္အစဥ္အဆက္ သယ္ေဆာင္လာေသာ ဘုရား၀ါဒ ) ဟု မွတ္နို္င္ပါသည္။
ဒုတိယ သဂၤါယနာ
ၿမတ္ဗုဒၶ လြန္ေတာ္မူၿပီး သာသနာႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀)ၾကာၿပီးေနာက္ ၀ဇၨီတိုင္းသားရဟန္းမ်ား (ေဒ၀ဒတ္
တပည့္မ်ား )မွ အဓမၼ၀တၳဳ (၁၀)ပါးကို ေတာင္းဆုိခ့ဲၾကသည္။ ဥပမာ ေနလက္တစ္သစ္လြဲသည္႔
အခ်ိန္အထိ ၀ိကာလေဘာဇန လုပ္နို္င္တယ္၊ ေသႏု(အရက္ခပ္ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ ယခုေခတ္ ထန္းရည္လိုမ်ိဳး )ကို ေသာက္နိုင္တယ္၊ ေရႊေငြမ်ားကို လူေတြလို စိတ္ႀကိဳက္ ကိုင္တြယ္အသံုးျပဳနို္င္တယ္ -- စသျဖင့္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္အား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္လာသျဖင့္ ထုိရန္သူတို႔အား ကာကြယ္ရန္ ဒုတိယအႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ရၿပန္သည္။
(၂) သာသနာႏွစ္ (၁၀၀)ႏွစ္
(၃) ေနရာ ေ၀သာလီျပည္၊ ၀ါဠဳကာရာမေက်ာင္း
(၄) ေခါင္းေဆာင္ အရွင္ယသမေထရ္ ဦးေဆာင္ေသာ အရွင္ေရ၀တႏွင့္ အရွင္သဗၺကာမိ
(၅) သံဃာဦးေရ ရဟႏၲာေပါင္း (၇၀၀)
(၆) မင္း ကာလာေသာကမင္း
(၇) ၾကာျမင့္ခ်ိန္ (၈) လ
အရွင္ယသ၊ အရွင္ေရ၀တ အရွင္သဗၺကာမီ ဦးေဆာင္ေသာ ၇ဟႏၱာမ်ား ေ၀သာလီၿပည္၌ သဂၤါယနာတင္ေနစဥ္ ၀ဇၨီတိုင္းသားရဟန္းပ်က္မ်ားကို သံဃာထု၊ မင္းပရိသတ္ထု၊ ၿပည္သူလူထု ေပါင္းၿပီး နွင္ထုတ္ခဲ႔ႀကသည္၊ ထိုရဟန္းပ်က္ မ်ားကာ တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ပမာဏ ရွိခဲ႔သည္ ဟူ၏။
ထိုရဟန္းပ်က္တို႔ ကို တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္လုိက္ရာ ၎တို႔သည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္ေျခဖက္ သို႔ သြားေရာက္
ၿပီး ရွင္ဘုရင္တစ္ပါးမွ သနားကာ ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္ရာမွ ထုိရဟန္းတို႔သည္လည္း သဂၤါယနာစင္ၿပိဳင္ တင္ခဲ့ၾကသည္။
ထုိရဟန္းတို႔အား တစ္ေသာင္းေက်ာ္ဟူေသာ ႀကီးမားေသာ အင္အားရွိသျဖင့္ မဟာသံဃိကဂိုဏ္းဟု နာမည္ တြင္ခ႔ဲသည္၊ ထိုဂိုဏ္းမွ မဟာယာန၀ါဒ ၿဖစ္လာသည္။
ထုိမွတဖန္ ေ၀သာလီ၌ က်န္ရိွခဲ့ၾကေသာ ရဟႏၲာ ( ၇၀၀ )အဖြဲ႔အား ဟီနယာနဂိုဏ္း ေသးငယ္ ေသာဂိုဏ္း ( တနည္းအားၿဖင္႔ သဗၺတၳိ၀ါဒဂိုဏ္း ) ဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ထိုဂိုဏ္းမွ ေထရ၀ါဒ ဆင္းသက္လာပါသည္။ အမွန္ကေတာ႔ ငါတို႔က ရြာရဲ႕ ေၿမာက္ပိုင္းမွာ ေနတယ္ ဆိုရင္ သူတို႔က ေတာင္ပိုင္းမွာ ေနတယ္ ဟု အလိုလို မေၿပာေသာ္လည္း ေၿပာသကဲ႔သို႔ ေထရ၀ါဒ ကိုလည္း မဟာယာန ၀ါဒီ တို႔သည္ ဟီနယာန ဟု သုံးစြဲခဲ႔ႀကေလသည္၊
အိႏိၵယ ေတာင္ပိုင္းေဒသမွ စကာ ၿပန္႔နွ႔ံခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ ေတာင္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာ(ေထရ၀ါဒ) ဟုလည္းအလြယ္တကူ မွတ္နို္င္ေပသည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ သီရိလကၤာ၊ ထိုင္း၊ ၿမန္မာ၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအို နိုင္ငံတို႔တြင္ သာသနာထြန္းကားေနဆဲမို႔ ေထရ၀ါဒ ၅ နိုင္ငံ ဟု အမ်ားက အသိအမွတ္ၿပဳ လက္ခံထားဆဲၿဖစ္သည္။
မဟာယာနမွာေတာ႔ မဇၥ်ိမေဒသ အိႏိၵယၿပည္ ေၿမာက္ပိုင္း ဟိမ၀ႏၱာကေန ၿပန္႔ပြားခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ ( မဟာယာန ) ဟု မွတ္နို္င္သည္၊ဘီစီ ၁ ရာစု မွ စကာ ေအဒီ ၁ ရာစု အအေတာအတြင္း မဟာယာန ၀ါဒ စတင္ၿဖစ္ေပၚလာသည္ဟု သိရသည္၊ မဟာယာနတို႔၏ Saddharma Pundarika Sutra သဒၶမၼပု႑ရိက သုတ္တြင္မူ ေအဒီ ၂ ရာစုမွ စကာ ေခါင္းေဆာင္ၿဖစ္ေသာ Nagarjuna နာဂဇုန သည္ သူ၏ သုညတ၀ါဒကို စြဲကိုင္ကာ အင္အားႀကီးမားေစခဲ႔သည္၊ ေအဒီ ၄ ရာစုေလာက္တြင္ေတာ႔Asanga အသဂၤ နွင္႔ Vasubandhu ၀သုဗႏၶဳ တို႔ လက္ထက္တြင္ မဟာယာနဘာသာသည္ အထြတ္အထိပ္အေၿခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ၿပန္႔ပြားခဲ႔သည္ဟု ဆိုရပါမည္။
( မဟာ - ၿမင္႔ၿမတ္ေသာ၊ ယာန - နိဗၺာန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ေပးေသာ အရာ၊ ယာဥ္ဟူေသာ၊ ၀ါဒ - အယူရွိသူ )
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ ေခၚ မဟာယာန သည္ တရုတ္ၿပည္၊ တိဗက္၊ ပါကစၥတန္၊ မြန္ဂိုလီးယား၊ ဗီယက္နမ္၊ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္ စေသာ ေတာင္ အာရွ နိုင္ငံမ်ားအထိ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ၿပန္႔ပြားခဲ႔သည္၊ ထုိနိင္ငံတို႔တြင္ ေထရ၀ါဒ ဘာသာ အားေကာင္းစြာ ပ်ံ႕နွ႔ံသည္ဟူ၍ မႀကားဖူးခဲ႔ေပ။ အနည္းစုေတာ႔ ရွိခဲ႔လိမ္႔မည္၊ ထို႔ေႀကာင္႔ တရုတ္ ဂ်ပန္ ကိုးရီးယား တုိ႔၏ ဘာသာေရး အခန္းက႑မ်ားတြင္ တုံးေခါက္ၿခင္း၊ ဖေယာင္းတိုင္ အေမႊးတိုင္ ထြန္းၿခင္း ေသသူအား ရည္စူးကာ စကၠဴမ်ားအားမီးရွိဳ႕ ၿပာခ်ၿခင္း စသည္မ်ားသည္ နိုင္ငံ ဓေလ႔ ယဥ္ေက်းမွဳ႕အရ အနည္းငယ္ ကြဲလြဲသည္မွအပ တူညီေနႀကေပသည္။
ၿပိဳက်ခါနီး အိမ္ကို က်ားကန္ ထားရသလိုၿဖစ္ေနတဲ႔ မဟာယာန ဘာသာဟာ ေနာက္ပိုင္းေခတ္မွာေတာ႔ ဂ်ပန္နိုင္ငံက စၿပီး ရဟန္းေတာ္မ်ား အိမ္ေထာင္ၿပဳသင္႔တဲ႔ဂိုဏ္း၊ မၿပဳသင္႔တဲ႔ ဂိုဏ္း ဆိုၿပီး ကြဲၿပားလာတယ္၊ တခ်ိဳ႕အရက္ေသာက္ႀကတယ္၊ တခ်ိဳ႕က မေသာက္ဘူး၊ တခ်ိဳ႕သက္သက္လြတ္စားတယ္၊ တခ်ိဳ႕က မစားႀကဘူး၊ ဒါေႀကာင္႔ ယခုအခ်ိန္မွာ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္ ဘုန္းႀကီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ
အိမ္ေထာင္ရွိႀကတယ္၊ အရက္ေသာက္ႀကတယ္၊ ပါတီ နိုက္ကလပ္တက္ႀကတယ္ လို႔ တဆင္႔စကား ႀကားဖူးပါတယ္၊ တရုတ္၊ တိဗက္ ေဟာင္ေကာင္ ထုိင္၀မ္ စတဲ႔ နိုင္ငံေတြမွာ ရွိတဲ႔ မဟာယာနဘုန္းႀကီး ေတြကေတာ႔ အိမ္ေထာင္ၿပဳတယ္ လို႔ မႀကားမိပါဘူး၊ ဒါေႀကာင္႔ သူတို႔ကေတာ႔ နည္းနည္း သန္႔ရွင္းေသးတယ္ လို႔ ယူဆ၇မွာပါ။ သက္သက္လြတ္၀ါဒကေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ ႀကီးစိုးေနဆဲပါပဲ၊ ဒါကလဲ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါကတည္းက အရွင္ေဒ၀ဒတ္က ေတာင္းဆု ငါးပါးထဲမွာ ရဟန္းေတာ္မ်ားသက္သက္လြတ္ စားဖို႔ သိကၡာပုဒ္ပညတ္ေတာ္မူပါဘုရား - ဆိုၿပီး ေတာင္းပန္ခဲ႔ဖူးေပမယ္႔ ဘုရားရွင္က ခြင္႔မၿပဳခဲ႔ဘူး။
အရင္းစစ္ေတာ႔ အၿမစ္ေၿမက - ဆုိသလို ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာေခၚ မဟာယာန၀ါဒ ဟာလဲ ဒုတိယသဂၤါယနာ တင္ခ်ိန္ ကတည္းက အဓမၼ၀ါဒက ေန ဆင္းသက္လာတာမို႔ အယူ၀ါဒေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လြဲေနတာ မထူးဆန္းေတာ႔ပါဘူး။
လြတ္ေၿမာက္ရာ လမ္းမ်ား နွုိင္းယွဥ္ခ်က္
ေထရ၀ါဒ ဘာသာ တြင္ နိဗၺာန္ ပန္းတိုင္သို႔ -
၁ ။ သမၼာသမၺဳဒၶ အၿဖစ္နွင္႔ ကူးေၿမာက္ၿခင္း၊
၂ ။ ပေစၥကဗုဒၶါ ဘုရားငယ္အၿဖစ္ ကူးေၿမာက္ၿခင္း၊
၃ ။ သာ၀က ေဗာဓိ - ေခၚ ရဟႏၱာအၿဖစ္ ကူးေၿမာက္ၿခင္း ဟု သုံးမ်ိဳးရွိသည္။
မဟာယာန ဘာသာတြင္လည္း -
Bodhisattvayana, ( ေဗာဓိသတၱ ယာန ) ဘုရားအေလာင္းယာန၊
Prateka-Buddhayana, ( ပေစၥက ဗုဒၶယာန ) ပေစၥဗုဒၶါေလာင္း ယာန၊
Sravakayana ( သာ၀က ယာန ) သာ၀ကေလာင္း ယာန၊ၿဖင္႔ ကူးေၿမာက္ၿခင္း ဆိုၿပီး တူညီေသာ အမ်ိဳးအစားမ်ား ေတြ႔ရသည္။
ေထရ၀ါဒ ႏွင္႔ မဟာယာန၀ါဒတြင္ တူညီေသာ အဂၤါ ( ၆ ) ခ်က္
(၁) ျမတ္စြာဘုရားကို နွစ္ဖက္စလုံးက ဆရာ အျဖစ္လက္ခံၾကတယ္။
(၂) သစၥာ ေလးပါး တရားေတာ္ကို ႏွစ္ဖက္လံုးက အျပည္႔အ၀လက္ခံၾကတယ္။
(၃) မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားကိုလဲ လက္ခံတာခ်င္း တူညီတယ္၊
(၄) ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္ကို လက္ခံတာလဲ တူညီတယ္၊
(၅) ဖန္ဆင္းရွင္ကို ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ လက္မခံပဲ ပယ္ၿမစ္ပါတယ္။
(၆) အနိစၥ ၊ဒုကၡ၊အနတၱ နဲ႔ သီလ၊သမာဓိ ၊ပညာေတြကို ႏွစ္ဖက္လံုးက လက္ခံၾကတယ္။
Mahayana and Theravada
Now, what is the difference between Mahayana and Theravada?
I have studied Mahayana for many years and the more I study it, the more I find there is hardly any difference between Theravada and Mahayana with regard to the fundamental teachings.
1- Both accept Sakyamuni Buddha as the Teacher.
2- The Four Noble Truths are exactly the same in both schools.
3- The Eightfold Path is exactly the same in both schools.
4- The Paticca-samuppada or the Dependent Origination is the same in both schools.
5- Both rejected the idea of a supreme being who created and governed this world.
6- Both accept Anicca, Dukkha, Anatta and Sila, Samadhi, Panna without any difference.
အနတၱကို နွစ္ဖက္စလုံးက လက္မခံႀကေပမယ္႔ ကြဲျပားခ်က္က တရားေတာ္ေတြ မဟုတ္ဘဲ ေဗာဓိသတၱ လို႔ ေခၚတဲ႔ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရားက်င္႔စဥ္ အေပၚမွာ ထားတဲ႔ သေဘာထား ျဖစ္ေနတယ္။
ေထရ၀ါဒ က ဘုရားေလာင္း ကို ပုထုဇဥ္ပဲရွိေသးလို႔ မကိုးကြယ္ဘူး။ ေထရ၀ါဒဆိုတာ ရဟႏၱာ ျဖစ္ဖို႔ က်င္႔တဲ႔ ၀ါဒျဖစ္ျပီး ၊ မဟာယာနကေတာ႔ ဗုဒၶျဖစ္မယ္႔ ဘုရားေလာင္း ေဗာဓိသတၱက်င္႔စဥ္ကို လက္ခံတဲ႔ ၀ါဒပါ။
ေထရ၀ါဒမွာ ေဗာဓိသတၱကို လြတ္ေျမာက္ရာ သစၥာတရားကို မသိေသးတဲ႔ ပုထုဇဥ္မို႔ မကိုးကြယ္
ေသးေပမယ္႔ ၊ မဟာယာန မွာေတာ႔ ကိုးကြယ္စရာ ေဗာဓိသတၱေတြ မ်ားပါတယ္။ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရားရဲ႔ မိခင္၊ ဖခင္ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။
ဖားေအာက္ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ဓမၼစၾကာႏွင္႔ ၀ိပႆနာ တရားေတာ္ကို နာဖူးပါတယ္၊
မဟာယာန အယူ၀ါဒမွာ - အရဟတၱဖိုလ္ရျပီးသား ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ဟာ ဒီဘ၀ကေန နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳလို႔ မရေသးဘူး။ ရဟႏၱာအၿဖစ္ကေန အနာဂမ္ ၊ သကဒါဂမ္ ၊ ေသာတာပန္ အထိ ျပန္ ေလွ်ာက်သြားတယ္။ ပုထုဇဥ္ျပန္ျဖစ္သြားရမယ္ ။ ျပီးမွ ဘုရားဆုပန္ျပီး ဘုရားျဖစ္ဖို႔ ျပန္ၾကိဳးစားၾကရမယ္။
ေထရ၀ါဒ မွာေတာ႔ မဟုတ္ဘူး - ပုထုဇဥ္ဘ၀ကေန ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္၊ ရဟႏၱာ အစဥ္အတိုင္းၿဖစ္ၿပီးရင္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ၿပဳရတာပါပဲ၊ ေနာက္ဆုံးဘ၀ေပါ႔၊ သူ႔အတြက္ ဒီဘ၀ ဒီခႏၶာကိုယ္ဟာ ေနာက္ဆုံးပါပဲ၊ ဘုရားေဟာထားတဲ႔ စကားေလးတခြန္းရွိတယ္၊ ရဟႏၱာၿဖစ္တဲ႔သူ မ်ားလဲ ေၿပာေလ႔ရွိႀကတယ္၊ အထူးသၿဖင္႔ ဘုရားရွင္ကိုယ္တိုင္ပါ။
(၁) အကုပၸါ ေမ ၀ိမုတၱိ = ငါ၏ ရရွိၿပီးေသာ အရဟတၱဖိုလ္ ဥာဏ္သည္ ဘယ္လိုအေႀကာင္း
ေႀကာင္႔မွ မပ်က္စီးနိုင္ေတာ႔ေပ။
(၂) အယမႏၱိမာ ဇာတိ ၊ နတၳိ ဒါနိ ပုန ဗၻေ၀ါတိ = ဒီဘ၀သည္ ေနာက္ဆံုးဘ၀ပဲ။ ေနာက္ထပ္ ဘ၀သစ္ ဆိုတာ မရွိေတာ႔ဘူး၊
(၃) နာပရံ ဣတၳတၳာယာတိ ပဇာနာတိ - ၇ဟႏၱာ ၿဖစ္ၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ က်င္႔ႀကံစရာ လုံး၀ မရွိေတာ႔ဘူး - တဲ႔။
ဒါကို ေထာက္ေသာအားၿဖင္႔ ေထရ၀ါဒဟာ အားလုံး ဘုရားေဟာစကားနဲ႔ တူညီေနေသးတယ္။
မဟာယာနမွာေတာ႔ ကိုယ္မႀကိဳက္တာေတြကို ပယ္လိုက္၊ ထုတ္လိုက္ ၿပန္ထည္႔လိုက္၊ အသစ္ထပ္တိုးလိုက္နဲ႔ ေခတ္အ ဆက္ဆက္ ၿဖတ္သန္းခဲ႔တာမို႔ ဘယ္တရားက ဘုရားေဟာ တရား အစစ္အမွန္လဲ ဆိုတာ တိတိက်က် ေၿပာနိုင္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ႔ အေၿခအေနကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ စစ္မွန္ေသာ တရားေတာ္တို႔ သည္ မိမိတို႔ လက္ထဲမွာသာ ရွိေနေသးေသာေႀကာင္႔ အက်ိဳးရွိရွိ အသုံးခ်နိုင္ႀကပါေစ ဟုသာ တုိက္တြန္းစကားဆိုရင္း နိဂုံး ခ်ဳပ္ပါရေစ --
ကိုးကား --
စူဠ၀ါပါဠိေတာ္
အနတၱလကၡဏသုတ္ေတာ္
ဖားေအာက္ တရားေတာ္
မင္းလွသားေလးဆုိက္ဒ္မွ
.
ေႀကာင္႔မေလ႔လာၿဖစ္ပဲ အလွမ္းေ၀းေနႀကတာကို သတိထားမိပါတယ္၊ အထူးသၿဖင္႔ ကိုယ္နဲ႔ မဆိုင္ပါဘူးေလ ဆိုၿပီး ဖာသိဖာသာေနတာလဲ ပါမွာပါ၊ သုိ႔ေသာ္လည္း တိုင္းတပါးကို ေရာက္လာ
တဲ႔အခါမွာေတာ႔ ကုိယ္႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘာသာမ်ိဳးစုံ၊ လူမ်ိဳးေပါင္းစုံ၊ ေနာက္ဆုံး ဘာသာမဲ႔ ၀ါဒသမားကအစ ေတြ႔ၿမင္ေနႀကရတာေႀကာင္႔ မသိမၿဖစ္အေနနဲ႔ လိုအပ္လာတယ္၊ စာေရးသူတို႔ ဘုရားသားေတာ္ ရဟန္းေတြမွာေတာင္ ၿမန္မာၿပည္မွာတုံးက မလိုအပ္ဖူးလို႔ ထင္ခဲ႔မိတယ္၊
. အခုေတာ႔ ကိုယ္႔၀န္းက်င္မွာ မဟာယာနဘုန္းႀကီးေတြ၊ သီလရွင္ေတြ ၊ တရုတ္ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္လူမ်ိဳးေတြကို ေတြ႔လာ၇တဲ႔ အခါမွာေတာ႔ သူတို႔ဘာသာအေႀကာင္းကို မသိလို႔ မရေတာ႔ဘူူး၊ သူ႔တို႔ဘာသာကုိ အစအဆုံး ဘုရား တရားက အစ လုိက္ေမးေနရတယ္ ဆုိရင္ ကိုယ္႔ၿမန္မာလူမ်ိဳး သိကၡာေတာ္ေတာ္က်ေနၿပီ၊ သီတဂူဆရာေတာ္ႀကီး ေၿပာတဲ႔ စကားတခြန္းကို မွတ္သားမိဘူးတယ္၊ ဘယ္ဘာသာကို မဆို ေလ႔လာထားပါ၊ သူတို႔နဲ႔ စကားေၿပာလို႔ အနိုင္လိုခ်င္၇င္ သူ႔တို႔ ဘာသာရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကို သိေနေတာ႔ ေၿပာဆိုရတာ ( ေနာက္ဆုံး ၿငင္းခုံရင္ေတာင္ ကိုယ္က အနိုင္ရမယ္ ) သိပ္လြယ္တယ္ တဲ႔။ အထူးသၿဖင္႔ စာေရးသူတို႔ ၿမန္မာနိုင္ငံမွာ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ဆိုတာ တရုတ္ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြမွာသာ ရွိတာမို႔ ရဟန္းသံဃာေတြေရာ ဒကာ ဒကာမေတြပါ အလွမ္းေ၀းေနခဲ႔ႀကတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ လက္လွမ္းမီွသေလာက္ကို တင္ၿပလို္က္ပါတယ္၊
ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ - မည္ပုံ
ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူေသာ မဟာသကၠရာဇ္ ( ၁၄၈ )ခုနွစ္ ကဆုန္လၿပည္႔ေန႔မွေနာက္ ၃ လလြန္ေၿမာက္ၿပီးေသာအခါ အရွင္မဟာကႆပဦးေဆာင္ေသာ ရဟႏၱာမေထရ္ ၅၀၀ ၿဖင္႔ ရာဇၿဂိဳလ္ၿမိဳ႕တြင္ဘုရားရွင္၏ တရားေတာ္တို႔ကို တလုံးတပါဒမွ် ၿပင္ဆင္ ၿဖည္႔စြက္ၿခင္း၊ ထုတ္ႏွဳတ္ပယ္ရွားၿခင္း အလ်င္းမရွိခဲ႔ပဲ ေဟာေတာ္မူခဲ႔သည္႔အတုိင္း တေသြမတိမ္း ပထမသဂၤါယနာ တင္ေတာ္မူခဲ႔ႀကသည္။
အခ်ဳပ္အားၿဖင္႔ ဘုရားေဟာေတာ္မူခဲ႔ၿပီးေသာ တရားေတာ္တို႔ကို ယေန႔အခ်ိန္အထိ တလုံးတပါဒမွ် ၿပင္ဆင္ၿဖည္႔စြက္ၿခင္းမရွိပဲ တပည္႔သား သာ၀က အစဥ္အဆက္ လက္ဆင္႔ကမ္း သယ္ေဆာင္လာေသာ ၀ါဒကုိ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ( တပည္႔သား သာ၀က မေထရ္အစဥ္အဆက္ သယ္ေဆာင္လာေသာ ဘုရား၀ါဒ ) ဟု မွတ္နို္င္ပါသည္။
ဒုတိယ သဂၤါယနာ
ၿမတ္ဗုဒၶ လြန္ေတာ္မူၿပီး သာသနာႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀)ၾကာၿပီးေနာက္ ၀ဇၨီတိုင္းသားရဟန္းမ်ား (ေဒ၀ဒတ္
တပည့္မ်ား )မွ အဓမၼ၀တၳဳ (၁၀)ပါးကို ေတာင္းဆုိခ့ဲၾကသည္။ ဥပမာ ေနလက္တစ္သစ္လြဲသည္႔
အခ်ိန္အထိ ၀ိကာလေဘာဇန လုပ္နို္င္တယ္၊ ေသႏု(အရက္ခပ္ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ ယခုေခတ္ ထန္းရည္လိုမ်ိဳး )ကို ေသာက္နိုင္တယ္၊ ေရႊေငြမ်ားကို လူေတြလို စိတ္ႀကိဳက္ ကိုင္တြယ္အသံုးျပဳနို္င္တယ္ -- စသျဖင့္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္အား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္လာသျဖင့္ ထုိရန္သူတို႔အား ကာကြယ္ရန္ ဒုတိယအႀကိမ္ သဂၤါယနာတင္ရၿပန္သည္။
(၂) သာသနာႏွစ္ (၁၀၀)ႏွစ္
(၃) ေနရာ ေ၀သာလီျပည္၊ ၀ါဠဳကာရာမေက်ာင္း
(၄) ေခါင္းေဆာင္ အရွင္ယသမေထရ္ ဦးေဆာင္ေသာ အရွင္ေရ၀တႏွင့္ အရွင္သဗၺကာမိ
(၅) သံဃာဦးေရ ရဟႏၲာေပါင္း (၇၀၀)
(၆) မင္း ကာလာေသာကမင္း
(၇) ၾကာျမင့္ခ်ိန္ (၈) လ
အရွင္ယသ၊ အရွင္ေရ၀တ အရွင္သဗၺကာမီ ဦးေဆာင္ေသာ ၇ဟႏၱာမ်ား ေ၀သာလီၿပည္၌ သဂၤါယနာတင္ေနစဥ္ ၀ဇၨီတိုင္းသားရဟန္းပ်က္မ်ားကို သံဃာထု၊ မင္းပရိသတ္ထု၊ ၿပည္သူလူထု ေပါင္းၿပီး နွင္ထုတ္ခဲ႔ႀကသည္၊ ထိုရဟန္းပ်က္ မ်ားကာ တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ပမာဏ ရွိခဲ႔သည္ ဟူ၏။
ထိုရဟန္းပ်က္တို႔ ကို တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္လုိက္ရာ ၎တို႔သည္ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္ေျခဖက္ သို႔ သြားေရာက္
ၿပီး ရွင္ဘုရင္တစ္ပါးမွ သနားကာ ခိုလႈံခြင့္ေပးလိုက္ရာမွ ထုိရဟန္းတို႔သည္လည္း သဂၤါယနာစင္ၿပိဳင္ တင္ခဲ့ၾကသည္။
ထုိရဟန္းတို႔အား တစ္ေသာင္းေက်ာ္ဟူေသာ ႀကီးမားေသာ အင္အားရွိသျဖင့္ မဟာသံဃိကဂိုဏ္းဟု နာမည္ တြင္ခ႔ဲသည္၊ ထိုဂိုဏ္းမွ မဟာယာန၀ါဒ ၿဖစ္လာသည္။
ထုိမွတဖန္ ေ၀သာလီ၌ က်န္ရိွခဲ့ၾကေသာ ရဟႏၲာ ( ၇၀၀ )အဖြဲ႔အား ဟီနယာနဂိုဏ္း ေသးငယ္ ေသာဂိုဏ္း ( တနည္းအားၿဖင္႔ သဗၺတၳိ၀ါဒဂိုဏ္း ) ဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ထိုဂိုဏ္းမွ ေထရ၀ါဒ ဆင္းသက္လာပါသည္။ အမွန္ကေတာ႔ ငါတို႔က ရြာရဲ႕ ေၿမာက္ပိုင္းမွာ ေနတယ္ ဆိုရင္ သူတို႔က ေတာင္ပိုင္းမွာ ေနတယ္ ဟု အလိုလို မေၿပာေသာ္လည္း ေၿပာသကဲ႔သို႔ ေထရ၀ါဒ ကိုလည္း မဟာယာန ၀ါဒီ တို႔သည္ ဟီနယာန ဟု သုံးစြဲခဲ႔ႀကေလသည္၊
အိႏိၵယ ေတာင္ပိုင္းေဒသမွ စကာ ၿပန္႔နွ႔ံခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ ေတာင္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာ(ေထရ၀ါဒ) ဟုလည္းအလြယ္တကူ မွတ္နို္င္ေပသည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ သီရိလကၤာ၊ ထိုင္း၊ ၿမန္မာ၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအို နိုင္ငံတို႔တြင္ သာသနာထြန္းကားေနဆဲမို႔ ေထရ၀ါဒ ၅ နိုင္ငံ ဟု အမ်ားက အသိအမွတ္ၿပဳ လက္ခံထားဆဲၿဖစ္သည္။
မဟာယာနမွာေတာ႔ မဇၥ်ိမေဒသ အိႏိၵယၿပည္ ေၿမာက္ပိုင္း ဟိမ၀ႏၱာကေန ၿပန္႔ပြားခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ ( မဟာယာန ) ဟု မွတ္နို္င္သည္၊ဘီစီ ၁ ရာစု မွ စကာ ေအဒီ ၁ ရာစု အအေတာအတြင္း မဟာယာန ၀ါဒ စတင္ၿဖစ္ေပၚလာသည္ဟု သိရသည္၊ မဟာယာနတို႔၏ Saddharma Pundarika Sutra သဒၶမၼပု႑ရိက သုတ္တြင္မူ ေအဒီ ၂ ရာစုမွ စကာ ေခါင္းေဆာင္ၿဖစ္ေသာ Nagarjuna နာဂဇုန သည္ သူ၏ သုညတ၀ါဒကို စြဲကိုင္ကာ အင္အားႀကီးမားေစခဲ႔သည္၊ ေအဒီ ၄ ရာစုေလာက္တြင္ေတာ႔Asanga အသဂၤ နွင္႔ Vasubandhu ၀သုဗႏၶဳ တို႔ လက္ထက္တြင္ မဟာယာနဘာသာသည္ အထြတ္အထိပ္အေၿခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ၿပန္႔ပြားခဲ႔သည္ဟု ဆိုရပါမည္။
( မဟာ - ၿမင္႔ၿမတ္ေသာ၊ ယာန - နိဗၺာန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ေပးေသာ အရာ၊ ယာဥ္ဟူေသာ၊ ၀ါဒ - အယူရွိသူ )
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ ေခၚ မဟာယာန သည္ တရုတ္ၿပည္၊ တိဗက္၊ ပါကစၥတန္၊ မြန္ဂိုလီးယား၊ ဗီယက္နမ္၊ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္ စေသာ ေတာင္ အာရွ နိုင္ငံမ်ားအထိ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ၿပန္႔ပြားခဲ႔သည္၊ ထုိနိင္ငံတို႔တြင္ ေထရ၀ါဒ ဘာသာ အားေကာင္းစြာ ပ်ံ႕နွ႔ံသည္ဟူ၍ မႀကားဖူးခဲ႔ေပ။ အနည္းစုေတာ႔ ရွိခဲ႔လိမ္႔မည္၊ ထို႔ေႀကာင္႔ တရုတ္ ဂ်ပန္ ကိုးရီးယား တုိ႔၏ ဘာသာေရး အခန္းက႑မ်ားတြင္ တုံးေခါက္ၿခင္း၊ ဖေယာင္းတိုင္ အေမႊးတိုင္ ထြန္းၿခင္း ေသသူအား ရည္စူးကာ စကၠဴမ်ားအားမီးရွိဳ႕ ၿပာခ်ၿခင္း စသည္မ်ားသည္ နိုင္ငံ ဓေလ႔ ယဥ္ေက်းမွဳ႕အရ အနည္းငယ္ ကြဲလြဲသည္မွအပ တူညီေနႀကေပသည္။
ၿပိဳက်ခါနီး အိမ္ကို က်ားကန္ ထားရသလိုၿဖစ္ေနတဲ႔ မဟာယာန ဘာသာဟာ ေနာက္ပိုင္းေခတ္မွာေတာ႔ ဂ်ပန္နိုင္ငံက စၿပီး ရဟန္းေတာ္မ်ား အိမ္ေထာင္ၿပဳသင္႔တဲ႔ဂိုဏ္း၊ မၿပဳသင္႔တဲ႔ ဂိုဏ္း ဆိုၿပီး ကြဲၿပားလာတယ္၊ တခ်ိဳ႕အရက္ေသာက္ႀကတယ္၊ တခ်ိဳ႕က မေသာက္ဘူး၊ တခ်ိဳ႕သက္သက္လြတ္စားတယ္၊ တခ်ိဳ႕က မစားႀကဘူး၊ ဒါေႀကာင္႔ ယခုအခ်ိန္မွာ ကိုးရီးယား ဂ်ပန္ ဘုန္းႀကီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ
အိမ္ေထာင္ရွိႀကတယ္၊ အရက္ေသာက္ႀကတယ္၊ ပါတီ နိုက္ကလပ္တက္ႀကတယ္ လို႔ တဆင္႔စကား ႀကားဖူးပါတယ္၊ တရုတ္၊ တိဗက္ ေဟာင္ေကာင္ ထုိင္၀မ္ စတဲ႔ နိုင္ငံေတြမွာ ရွိတဲ႔ မဟာယာနဘုန္းႀကီး ေတြကေတာ႔ အိမ္ေထာင္ၿပဳတယ္ လို႔ မႀကားမိပါဘူး၊ ဒါေႀကာင္႔ သူတို႔ကေတာ႔ နည္းနည္း သန္႔ရွင္းေသးတယ္ လို႔ ယူဆ၇မွာပါ။ သက္သက္လြတ္၀ါဒကေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ ႀကီးစိုးေနဆဲပါပဲ၊ ဒါကလဲ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါကတည္းက အရွင္ေဒ၀ဒတ္က ေတာင္းဆု ငါးပါးထဲမွာ ရဟန္းေတာ္မ်ားသက္သက္လြတ္ စားဖို႔ သိကၡာပုဒ္ပညတ္ေတာ္မူပါဘုရား - ဆိုၿပီး ေတာင္းပန္ခဲ႔ဖူးေပမယ္႔ ဘုရားရွင္က ခြင္႔မၿပဳခဲ႔ဘူး။
အရင္းစစ္ေတာ႔ အၿမစ္ေၿမက - ဆုိသလို ေၿမာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာေခၚ မဟာယာန၀ါဒ ဟာလဲ ဒုတိယသဂၤါယနာ တင္ခ်ိန္ ကတည္းက အဓမၼ၀ါဒက ေန ဆင္းသက္လာတာမို႔ အယူ၀ါဒေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လြဲေနတာ မထူးဆန္းေတာ႔ပါဘူး။
လြတ္ေၿမာက္ရာ လမ္းမ်ား နွုိင္းယွဥ္ခ်က္
ေထရ၀ါဒ ဘာသာ တြင္ နိဗၺာန္ ပန္းတိုင္သို႔ -
၁ ။ သမၼာသမၺဳဒၶ အၿဖစ္နွင္႔ ကူးေၿမာက္ၿခင္း၊
၂ ။ ပေစၥကဗုဒၶါ ဘုရားငယ္အၿဖစ္ ကူးေၿမာက္ၿခင္း၊
၃ ။ သာ၀က ေဗာဓိ - ေခၚ ရဟႏၱာအၿဖစ္ ကူးေၿမာက္ၿခင္း ဟု သုံးမ်ိဳးရွိသည္။
မဟာယာန ဘာသာတြင္လည္း -
Bodhisattvayana, ( ေဗာဓိသတၱ ယာန ) ဘုရားအေလာင္းယာန၊
Prateka-Buddhayana, ( ပေစၥက ဗုဒၶယာန ) ပေစၥဗုဒၶါေလာင္း ယာန၊
Sravakayana ( သာ၀က ယာန ) သာ၀ကေလာင္း ယာန၊ၿဖင္႔ ကူးေၿမာက္ၿခင္း ဆိုၿပီး တူညီေသာ အမ်ိဳးအစားမ်ား ေတြ႔ရသည္။
ေထရ၀ါဒ ႏွင္႔ မဟာယာန၀ါဒတြင္ တူညီေသာ အဂၤါ ( ၆ ) ခ်က္
(၁) ျမတ္စြာဘုရားကို နွစ္ဖက္စလုံးက ဆရာ အျဖစ္လက္ခံၾကတယ္။
(၂) သစၥာ ေလးပါး တရားေတာ္ကို ႏွစ္ဖက္လံုးက အျပည္႔အ၀လက္ခံၾကတယ္။
(၃) မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားကိုလဲ လက္ခံတာခ်င္း တူညီတယ္၊
(၄) ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္ကို လက္ခံတာလဲ တူညီတယ္၊
(၅) ဖန္ဆင္းရွင္ကို ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ လက္မခံပဲ ပယ္ၿမစ္ပါတယ္။
(၆) အနိစၥ ၊ဒုကၡ၊အနတၱ နဲ႔ သီလ၊သမာဓိ ၊ပညာေတြကို ႏွစ္ဖက္လံုးက လက္ခံၾကတယ္။
Mahayana and Theravada
Now, what is the difference between Mahayana and Theravada?
I have studied Mahayana for many years and the more I study it, the more I find there is hardly any difference between Theravada and Mahayana with regard to the fundamental teachings.
1- Both accept Sakyamuni Buddha as the Teacher.
2- The Four Noble Truths are exactly the same in both schools.
3- The Eightfold Path is exactly the same in both schools.
4- The Paticca-samuppada or the Dependent Origination is the same in both schools.
5- Both rejected the idea of a supreme being who created and governed this world.
6- Both accept Anicca, Dukkha, Anatta and Sila, Samadhi, Panna without any difference.
အနတၱကို နွစ္ဖက္စလုံးက လက္မခံႀကေပမယ္႔ ကြဲျပားခ်က္က တရားေတာ္ေတြ မဟုတ္ဘဲ ေဗာဓိသတၱ လို႔ ေခၚတဲ႔ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရားက်င္႔စဥ္ အေပၚမွာ ထားတဲ႔ သေဘာထား ျဖစ္ေနတယ္။
ေထရ၀ါဒ က ဘုရားေလာင္း ကို ပုထုဇဥ္ပဲရွိေသးလို႔ မကိုးကြယ္ဘူး။ ေထရ၀ါဒဆိုတာ ရဟႏၱာ ျဖစ္ဖို႔ က်င္႔တဲ႔ ၀ါဒျဖစ္ျပီး ၊ မဟာယာနကေတာ႔ ဗုဒၶျဖစ္မယ္႔ ဘုရားေလာင္း ေဗာဓိသတၱက်င္႔စဥ္ကို လက္ခံတဲ႔ ၀ါဒပါ။
ေထရ၀ါဒမွာ ေဗာဓိသတၱကို လြတ္ေျမာက္ရာ သစၥာတရားကို မသိေသးတဲ႔ ပုထုဇဥ္မို႔ မကိုးကြယ္
ေသးေပမယ္႔ ၊ မဟာယာန မွာေတာ႔ ကိုးကြယ္စရာ ေဗာဓိသတၱေတြ မ်ားပါတယ္။ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရားရဲ႔ မိခင္၊ ဖခင္ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။
ဖားေအာက္ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ ဓမၼစၾကာႏွင္႔ ၀ိပႆနာ တရားေတာ္ကို နာဖူးပါတယ္၊
မဟာယာန အယူ၀ါဒမွာ - အရဟတၱဖိုလ္ရျပီးသား ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ဟာ ဒီဘ၀ကေန နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳလို႔ မရေသးဘူး။ ရဟႏၱာအၿဖစ္ကေန အနာဂမ္ ၊ သကဒါဂမ္ ၊ ေသာတာပန္ အထိ ျပန္ ေလွ်ာက်သြားတယ္။ ပုထုဇဥ္ျပန္ျဖစ္သြားရမယ္ ။ ျပီးမွ ဘုရားဆုပန္ျပီး ဘုရားျဖစ္ဖို႔ ျပန္ၾကိဳးစားၾကရမယ္။
ေထရ၀ါဒ မွာေတာ႔ မဟုတ္ဘူး - ပုထုဇဥ္ဘ၀ကေန ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္၊ အနာဂါမ္၊ ရဟႏၱာ အစဥ္အတိုင္းၿဖစ္ၿပီးရင္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ၿပဳရတာပါပဲ၊ ေနာက္ဆုံးဘ၀ေပါ႔၊ သူ႔အတြက္ ဒီဘ၀ ဒီခႏၶာကိုယ္ဟာ ေနာက္ဆုံးပါပဲ၊ ဘုရားေဟာထားတဲ႔ စကားေလးတခြန္းရွိတယ္၊ ရဟႏၱာၿဖစ္တဲ႔သူ မ်ားလဲ ေၿပာေလ႔ရွိႀကတယ္၊ အထူးသၿဖင္႔ ဘုရားရွင္ကိုယ္တိုင္ပါ။
(၁) အကုပၸါ ေမ ၀ိမုတၱိ = ငါ၏ ရရွိၿပီးေသာ အရဟတၱဖိုလ္ ဥာဏ္သည္ ဘယ္လိုအေႀကာင္း
ေႀကာင္႔မွ မပ်က္စီးနိုင္ေတာ႔ေပ။
(၂) အယမႏၱိမာ ဇာတိ ၊ နတၳိ ဒါနိ ပုန ဗၻေ၀ါတိ = ဒီဘ၀သည္ ေနာက္ဆံုးဘ၀ပဲ။ ေနာက္ထပ္ ဘ၀သစ္ ဆိုတာ မရွိေတာ႔ဘူး၊
(၃) နာပရံ ဣတၳတၳာယာတိ ပဇာနာတိ - ၇ဟႏၱာ ၿဖစ္ၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ က်င္႔ႀကံစရာ လုံး၀ မရွိေတာ႔ဘူး - တဲ႔။
ဒါကို ေထာက္ေသာအားၿဖင္႔ ေထရ၀ါဒဟာ အားလုံး ဘုရားေဟာစကားနဲ႔ တူညီေနေသးတယ္။
မဟာယာနမွာေတာ႔ ကိုယ္မႀကိဳက္တာေတြကို ပယ္လိုက္၊ ထုတ္လိုက္ ၿပန္ထည္႔လိုက္၊ အသစ္ထပ္တိုးလိုက္နဲ႔ ေခတ္အ ဆက္ဆက္ ၿဖတ္သန္းခဲ႔တာမို႔ ဘယ္တရားက ဘုရားေဟာ တရား အစစ္အမွန္လဲ ဆိုတာ တိတိက်က် ေၿပာနိုင္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ႔ အေၿခအေနကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ စစ္မွန္ေသာ တရားေတာ္တို႔ သည္ မိမိတို႔ လက္ထဲမွာသာ ရွိေနေသးေသာေႀကာင္႔ အက်ိဳးရွိရွိ အသုံးခ်နိုင္ႀကပါေစ ဟုသာ တုိက္တြန္းစကားဆိုရင္း နိဂုံး ခ်ဳပ္ပါရေစ --
ကိုးကား --
စူဠ၀ါပါဠိေတာ္
အနတၱလကၡဏသုတ္ေတာ္
ဖားေအာက္ တရားေတာ္
မင္းလွသားေလးဆုိက္ဒ္မွ
.
